In hondenland wordt volop gediscussieerd over dominantie. Mijn visie daarover heb ik uitgebreid toegelicht in deze twee artikelen over dominantie en de leider of de baas. Concluderen dat dominantie niet zo’n enorme rol speelt in het hondenleven als tot voor kort werd aangenomen is één ding, maar wat is het alternatief? Want wetenschappers en andere deskundigen zijn het er over eens dat er voor een sociaal dier als de hond wel “iets” moet zijn dat belangrijk is voor de relaties onderling.
Op dit moment wordt er in de wetenschappelijke literatuur veel gesproken over “resources”. Je zou in het Nederlands de term “rijkdommen” kunnen gebruiken, maar ik geef er de voorkeur aan om de Engelse term te hanteren. Deze resources spelen een belangrijke rol binnen de relaties die honden aangaan met andere huisgenoten; mensen, honden maar ook andere dieren.
Een resource is iets wat voor de hond belangrijk is. Dit kan van alles zijn; eten, drinken, een droge slaapplaats. Maar ook een seksuele partner, een speeltje of een specifieke plek. Hoe belangrijk het voor de hond is, is afhankelijk van de situatie en van het karakter van de hond. Het Resource Holding Potential is een wetenschappelijk model, dat al in 1974 geintroduceerd werd (door Parker). Het komt erop neer dat een hond (of ander dier) een inschatting maakt hoe groot zijn kans is om een bepaalde resource te krijgen of te houden. Dit zou hij doen op basis van factoren als grootte, leeftijd, sterkte etc. Aan de hand van een bijna wiskundig model zou je kunnen berekenen hoe groot de kans is dat de ene partij het wint van de andere partij. Volgens een meer recente theorie is het allemaal simpeler.
Hoe belangrijk een resource voor een hond is én wat hij geleerd heeft over zijn tegenstander, bepalen hoe een hond reageert in interactie met een ander. Dat zegt tenminste John Bradshaw in zijn reviewartikel Dominance in domestic dogs – useful construct or bad habit? en in zijn boek Dog Sense. Hoe honden met elkaar omgaan of met ons, is gebaseerd op wat ze graag willen hebben of houden en op wat de ander in het verleden gedaan heeft.
Een voorbeeld van hoe resources de relatie tussen hond en mens kan bepalen. Stel; de favoriete ligplek van de hond is de bank. Die bank is belangrijk voor hem, het is een resource. Maar het is ook een resource voor de eigenaar, die ook graag op die bank wil zitten. Als de eigenaar wil dat de hond van de bank af gaat, bepalen in eerste instantie twee factoren hoe de hond reageert.
De eerste is de belangrijkheid; hoe graag wil de hond op de bank blijven liggen? Is dat zo belangrijk voor hem dat hij eventueel agressie in wil zetten om die resource te verdedigen? De tweede factor die meespeelt is de leerervaring. Het kan zijn dat de hond geleerd heeft dat de eigenaar hem op de bank laat liggen als de hond gromt. Of dat de eigenaar boos wordt als de hond gromt.
Behalve resources en leerervaringen, spelen ook individuele karakters (van hond en mens) en de onderlinge band tussen de verschillende huisgenoten een belangrijke rol in hoe met elkaar wordt omgegaan. Volgens Bradshaw bepalen de resources en de leerervaringen uiteindelijk de hierarchie binnen een huishouden. Die hierarchie is overigens geen vaststaand feit. Er zijn immers voor hond en mens diverse resources die het aangaan van een conflict niet waard zijn.
Hoe passen de resources in de visie dat dominantie niet zo’n grote rol speelt als lang gedacht werd? De hond die dominant genoemd werd/wordt, is in veel gevallen een hond die meerdere resources belangrijk vindt. Andere honden of mensen die ook een poging doen de beschikking te krijgen over deze resources, krijgen te maken met een reactie van de hond. Meestal in een zelfverzekerde houding, omdat de hond in het verleden geleerd heeft dat die houding en eventueel ander gedrag hem het meeste opleveren.
Wil je meer lezen over dit onderwerp, dan zijn dit goede tips:
– Bradshaw et al. (2009) Dominance in domestic dogs – useful construct or bad habit? Journal of Veterinary Behavior, 4, 135-144
– Bradshaw, John. Dog Sense
Hattinga van ‘t Sant. Het dominantie-model. Hondenmanieren 2010, nr 11 en 12, 2011, nr 1 en 2
Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, holistisch kynologisch gedragstherapeut. Interesse in het onderwerp dominantie? Kom dan naar de lezing over dominantie in februari of mail monique@teamdier.nl om een lezing op locatie te organiseren.
Monique Bladder 